Depresja sezonowa (SAD) jest jednym z rodzajów depresji. Tym, co ją wyróżnia, jest jej cykliczny, sezonowy przebieg. Epizody depresyjne pojawiają się późną jesienią lub wczesną zimą
i trwają do wiosny, wtedy to dochodzi do poprawy nastroju. Bywa, że objawy choroby pojawiają się wiosną i latem, a w okresie jesienno-zimowym dochodzi do poprawy.
SAD jest stosunkowo częstą chorobą, zależną od szerokości geograficznej. Większe rozpowszechnienie jest w wyższych szerokościach geograficznych, w strefie umiarkowanej to około 4% a na obszarach, gdzie jest niedobór światła słonecznego, może sięgać do 10%. Ryzyko zachorowania jest większe przy migracji z niższych na wyższe wysokości geograficzne. Cztery razy częściej dotyka kobiety i obserwuje się, że częstość występowania zmniejsza się wraz z wiekiem.
Kluczowe, w rozwoju SAD uznaje się, sezonowe zmiany długości dnia i nocy oraz intensywności światła słonecznego. Kwestie genetyczne także mogą grać rolę, jednak jak dotąd nie oznaczono genu, którego mutacja miałaby wpływać na rozwój choroby. Podobnie jak w typowej depresji, SAD charakteryzuje się obniżeniem poziomu serotoniny w mózgu oraz zaburzeniami noradrenaliny, dopaminy i melatoniny. Zarówno serotonina, jak i melatonina wpływają na codzienny rytm organizmu związany z sezonowym cyklem noc–dzień.
U osób z SAD zmiany stężenia serotoniny i melatoniny zakłócają prawidłowy rytm snu–czuwania.
W efekcie pojawiają się trudności w dostosowaniu się do sezonowych zmian długości dnia, co za tym idzie, pojawiają się zaburzenia snu, nastroju i zachowania. Niedobór Wit D [aktywizuje serotoninę], choć nie jest kluczowy w rozwoju depresji sezonowej, to może pogarszać jej przebieg.
Objawy depresji sezonowej nie różnią się od depresji o typowym przebiegu, choć częściej spotyka się wycofanie społeczne oraz objawy atypowe: senność i duży apetyt, szczególnie na pokarmy słodkie czy wysokowęglowodanowe a w efekcie zwiększenie masy ciała.
Do diagnozy SAD konieczne jest spełnianie kryteriów zaburzeń depresyjnych nawracających: co najmniej przez 2 tygodnie, występujące minimum 2 z 3 następujących objawów [z najmniej 2-miesięczną przerwą między epizodami]:
- obniżenie nastroju,
- anhedonia,
- trudności z koncentracją i uwagą,
- obniżona samoocena,
- poczucie winy,
- widzenie przyszłości w czarnych barwach,
- myśli i zachowania samobójcze,
- zaburzenia snu,
- zaburzenia apetytu.
Dodatkowym kryterium jest cykliczność epizodów depresyjnych w sezonie jesienno-zimowym
lub wiosenno-letnim. Do pogorszenia nastroju najczęściej dochodzi co roku, choć nie jest to kryterium obowiązkowe.
Uznaną i rekomendowaną metodą leczenia depresji sezonowej jest fototerapia. Polega ona na wykonywaniu, w godzinach porannych codziennie lub co drugi dzień, zabiegów naświetlania światłem o odpowiednim natężeniu, od 0,5 do 2 godzin przez 2 lub 3 tygodnie.
Kolejną metodą stosowaną w leczeniu depresji sezonowej jest psychoterapia.
