Zdarza się, że osoby z zaburzeniami lękowymi pytają jak to się stało, że właśnie one cierpią na tę chorobę. Szukają przyczyn swojego stanu, który utrudnia a czasami zaburza ich życie i funkcjonowanie.
Zwykle odkrywają, że to jakiś czynnik psychologiczny bądź trudna sytuacja, z którą nie mogli sobie przez dłuższy czas poradzić. W dalszej pracy okazuje się ,że to uproszczenie więc podczas diagnozy bierzemy pod uwagę jeszcze inne uwarunkowania.
Bez względu na to, czym człowiek się staje, dobrym pracownikiem, dobrym rodzicem, dobrym obywatelem czy wielokrotnym zabójcą, jego charakter jest wypadkową wzajemnego oddziaływania czynników biologicznych i psychicznych. Związki chemiczne, neurony i struktury mózgu w takim samym stopniu kształtują daną osobę jak czynniki psychiczne (np. optymizm i depresja oraz zmienne społeczne: przyjaciele i rodzina).
Martin E.P. Seligman, Psychopatologia
Rolę w powstawaniu zaburzeń lekowych mogą odgrywać różne czynniki. Możemy pokusić się o pewne uszeregowanie :
- Czynniki genetyczne
Do powstania niektórych lęków niewątpliwie przyczynia się genotyp, jednak ten zwykle dopiero w połączeniu z innymi czynnikami (np. środowiskowymi czy sytuacyjnymi) daje efekt zaburzenia. Innymi słowy, skłonność do nadmiernego lęku możemy odziedziczyć.
- Procesy neurofizjologiczne
Podatność do powstawania lęków przypisuje się niskiemu poziomowi kwasu gamma-aminomasłowego (GABA), nieprawidłowościom w układzie limbicznym, nerwowym i hormonalnym.
- Środowisko
Grupa społeczna ma na jednostkę oczywisty wpływ. Każdy pełni jakąś funkcję w swoim środowisku. Jeśli określona pozycja i związane z nią zachowania oraz oczekiwania grupy trafią na osobę z pewnymi cechami osobowościowymi, może u niej dojść do zaburzeń lękowych. Klasycznym przykładem będzie tu rola „kozła ofiarnego”.
- Dzieciństwo
Zakłócenie przebiegu procesów psychicznych spowodowanych jakimś szczególnym przeżyciem lub wyjątkowymi trudnościami, złe wzorce, nieprawidłowe relacje z opiekunami lub tzw. skumulowana trauma, czyli przedłużające się zaniedbywanie, narażają dziecko na borykanie się z lękami w danej chwili i zaburzeniami w przyszłości.
- Traumatyczne lub stresujące wydarzenia
Śmierć kogoś bliskiego, poważny wypadek, doznanie przemocy (gwałtu, znęcania się, pobicia) to klasyczne przyczyny powstawania lęków. Jednak inne – wydawałoby się „mniej poważne” – wydarzenia (utrata pracy, rozłąka z partnerem, przeprowadzka) także mogą mieć swój udział w genezie zaburzeń lękowych.
- Nadużywanie środków psychoaktywnych
Substancje psychoaktywne (najczęściej alkohol, narkotyki i leki uspokajające) mogą być pierwotnym wyzwalaczem lęku, ale bywa i tak, że pacjent – broniąc się przed objawami już występujących lęków – odurza się środkami, co zwykle kończy się spotęgowaniem objawów.
- Czynniki indywidualne
Pewne nieprawidłowe cechy osobowościowe i postawy predysponują do pojawienia się zaburzeń psychicznych. Są to m.in. uległość lub dominacja, niepewność siebie, bierność, skrajny perfekcjonizm, nadmierna wrażliwość.
Jak widzimy wachlarz przyczyn jest ogromny i może być dowolną kombinacja czynników u konkretnej osoby. Nie ma prostego, matematycznego równania jak 1+1 = 2, są bowiem osoby, które pomimo wielu czynników pretendujących do zaburzeń lękowych, nie chorują na nie.
