Polski psychoterapeuta, Jerzy Mellibruda opisał dwa modele pomagania drugiej osobie w problemach osobistych.
Pierwszy model pomagania dominuje w życiu codziennym, a jednocześnie niesie ze sobą określone negatywne konsekwencje.
Zakłada on, że potrzebę drugiego człowieka należy zaspokoić wtedy, gdy on na to zasługuje, a osoba pomagająca ocenia czy drugiej osobie rzeczywiście czegoś brak. W takim pomaganiu, podkreślane są dobre intencje ofiarodawcy i koszty, które przy tym ponosi . te intencje i koszty mają uprawniać do decydowania, co jest dla kogoś dobre.
Bardzo często uwaga osoby pomagającej jest skoncentrowana na własnych wysiłkach, a nie na rzeczywistych potrzebach wspomaganego. To pomaganie w stylu „ zobacz co dla Ciebie robię”, „ trzeba być wdzięcznym „ itd.
Drugi model pomagania to sytuacja, kiedy -osoba pomagająca nie podaje gotowych rozwiązań problemów, lecz działa w ten sposób by zwiększyć u wspomaganego zdolność do poradzenia sobie samemu. Stara się dać
„ wędkę a nie rybę”. Zatem taka pomoc będzie polegała na towarzyszeniu drugiej osobie w bolesnych doświadczeniach, bez tandetnego uspokajania i pocieszania. To okazanie wiary w możliwości drugiej osoby, w jej mocne strony i pomoc w nabraniu zaufania do samego siebie.
Warunki skutecznego pomagania można by podsumować jako skupienie uwagi na osobie, której się pomaga.
Zbudowanie klimatu zaufania między pomagającym a wspomaganymi i ich wzajemna akceptacja, okazywanie ciepła emocjonalnego i zdolność „pomagacza” do empatii.
Zasady udzielenia pomocy psychologicznej [ wg. B. Jakubowskiej], które należy stosować, aby przyniosła ona skutek:
- osoba, której chcemy pomóc, musi tej pomocy chcieć i wyraźnie to zasygnalizować, niekoniecznie wprost (np. demonstracja smutku)
- należy się upewnić, czy jest się tą osobą, której pomocy druga osoba oczekuje oraz czy jest się kompetentnym w tej akurat sytuacji
- dobrze jest od początku ustalić, jaki problem ma być rozwiązany, czego pomoc ma dotyczyć
- zadaniem pomagającego jest pomoc drugiej osobie w uruchomieniu jej własnego, konstruktywnego myślenia o swoich problemach
- na udzielanie pomocy psychologicznej trzeba przeznaczyć odrębny czas i jest to czas przeznaczony wyłącznie dla osoby wspomaganej
Celem pomocy psychologicznej jest udzielanie stosownych informacji, rozładowanie niepożądanych napięć
I wzmocnienie wiary drugiej osoby we własne siły i możliwości.
Wokół pojęć pomocy psychologicznej a psychoterapii narosło wiele nieporozumień.
Wiele osób niesłusznie utożsamia te dwa pojęcia. Istnieją zasadnicze różnice między nimi.
Pomoc psychologiczna może być rozumiana jako towarzyszenie w rozwiązywaniu osobistych problemów emocjonalnych, w opracowywaniu doświadczeń życiowych, uważnym słuchaniu i dawaniu oparcia. Nie muszą wystąpić żadne problemy natury emocjonalnej czy inne konflikty wewnętrzne, by z niej skorzystać a jej cel to wzrost możliwości życiowych i potencjału osobistego.
Psychoterapia jest leczeniem. W jej trakcie leczy się rozmaite zaburzenia życia psychicznego i usuwa ich objawy.
Zarówno pomoc psychologiczna, jak i psychoterapia mogą w pewnych przypadkach opierać się na identycznych metodach postępowania. W trakcie stosowania pomocy psychologicznej może mieć miejsce zmniejszenie zaburzeń psychicznych osoby, której takiej pomocy się udziela, natomiast efektem ubocznym psychoterapii może być wzrost postawy twórczej wobec życia, rozwój osobowości, poczucia szczęścia w życiu.
Pomoc psychologiczna nie zawsze zakłada aktywność wspomaganej osoby, wystarczy być przy kimś przeżywającym osobiste nieszczęście, natomiast w psychoterapii zawsze obowiązuje aktywny udział pacjenta w procesie terapeutycznym. Musi on wykazać chęć zmiany i wysiłek, by do tej zmiany doprowadzić.
Pomoc psychologiczną może świadczyć praktycznie każdy kto chce i umie pomóc drugiej osobie Np. rodzic, małżonek, przyjaciel. Osoby świadczące psychoterapię muszą być natomiast w każdym przypadku profesjonalnie przygotowane do tejże czynności.
