Każdy z nas ma charakterystyczny sposób radzenia sobie z sytuacjami trudnymi. Jest on wypadkową wielu czynników. Badacze wyodrębnili trzy charakterystyczne style radzenia sobie ze stresem. Każda jednostka ma swój własny, charakterystyczny dla niej styl radzenia sobie ze stresem. Działania, jakie podejmuje w konkretnej sytuacji, stanowią wynik interakcji między cechami owej sytuacji a właściwym danej jednostce stylem radzenia sobie. Oczywiście rzadko ktoś prezentuje tylko jeden, „czysty” sposób.
Są to style:
- skoncentrowany na zadaniu,
- skoncentrowany na emocjach,
- skoncentrowany na unikaniu.
Styl skoncentrowany na zadaniu to radzenie sobie ze stresem polegające na podejmowaniu działań zaradczych. Osoba robi wszystko aby zwiększyć szansę na rozwiązanie problemu. Myślenie o problemie w różny sposób, znajdowanie alternatyw lub próby zmiany sytuacji to główne cechy takiego stylu. Główny nacisk jest położony na zadanie, nie na własne przeżycia. Osoby z tym stylem bardzo dobrze radzą sobie w sytuacjach trudnych, zachowując zdrowy rozsądek i spokój. Trudność, to właśnie taki sposób reagowania na sytuacje niezależne od nas jak choroby czy pandemia Covid. Trudno rozwiązać nierozwiązywalny problem – prowadzi to często do frustracji i stanów lękowych.
Zdrowe uzupełnienie takiego stylu to próba kierowania się maksymą: „Gódź się z tym, czego nie możesz zmienić, miej odwagę, abym zmienić to, co możesz zmienić i mądrość, aby odróżniać jedno od drugiego.”
Styl skoncentrowany na emocjach charakteryzuje się koncentrowaniem się na sobie i własnych emocjach (złości, poczuciu winy, lęku). Obfituje w myślenie życzeniowe czy fantazjowanie. Działania podejmowane w ramach tego stylu mają na celu zmniejszenie napięcia emocjonalnego związanego
z sytuacją stresową, choć w rzeczywistości mogą prowadzić do efektów odwrotnych” Może to być martwienie się różnymi sprawami, wyżalanie się komuś, ale też fantazjowanie czy myślenie życzeniowe typu: „Następnym razem mi się uda…” bez podejmowania konkretnych starań, żeby się faktycznie udało. To wszystkie te rozważania „Co by było, gdybym…”.
Styl skoncentrowany na unikaniu jest charakterystyczny dla osób, które w sytuacjach stresowych wykazują tendencję do wystrzegania się myślenia, przeżywania i doświadczania tej sytuacji. Styl ten może przybierać dwie formy: angażowanie się w czynności zastępcze oraz poszukiwanie kontaktów towarzyskich. Preferowane działania polegają przede wszystkim na zajmowaniu czymś swojej uwagi
i odwracaniu jej od myślenia o problemie i jego konsekwencjach. Można zająć się sprzątaniem, spędzać długie godziny przy grach komputerowych bądź surfując po Internecie, obdzwonić znajomych, pójść
z nimi na piwo, zaplanować wyjazd wakacyjny, pójść wcześniej spać, znaleźć na półce ciekawą książkę… Cokolwiek, byle tylko nie myśleć o problemie. A gdy ktoś sam spyta o ów problem, odpowiedzieć coś w stylu: „daj spokój, nie psuj nastroju” , „nie mówmy teraz o tym”, czy: „później się tym zajmę”. Z tym stylem radzenia sobie wiążą się również takie zachowaniajak: objadanie się, nadużywanie alkoholu czy narkotyków, pracoholizm, skłonność do hazardu itp.
To najmniej korzystny sposób radzenia sobie. Jeśli zauważamy w sobie takie tendencje, warto się tym zająć korzystając z pomocy profesjonalistów – pomagaczy.
Reasumując, warto jest zidentyfikować w sobie preferowany styl. Może to pomóc w pracy nad sobą i zrozumieniu dlaczego coś wychodzi nam lepiej bądź gorzej. Test badający te style – to CISS – Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych.
