Bardzo wielu Pacjentów rozważając pomoc psychoterapeuty, nie wie czego się spodziewać, co budzi sporo obaw i może skutecznie odstraszyć od sięgnięcia po taką formę leczenia. Poniższy opis dotyczy głównie psychoterapii w nurcie psychodynamicznym, ale większość opisanych elementów jest obecna w każdej metodzie.
Terapia psychodynamiczna opiera się na 5 elementach, które są podwaliną takiej pracy. Są to przymierze terapeutyczne, podstawowy problem, opracowanie przypadku, strategie ułatwiające zmianę i zakończenie terapii.
Przymierze terapeutyczne to pewna wspólnota działania, łącząca terapeutę i pacjenta w ich pracy. To pewnego rodzaju relacja robocza, dziejąca się tu i teraz, której zadaniem jest zneutralizować bolesną przeszłość za pomocą aktualnych zasobów i dać możliwość dokonywania zmian. To wspólne cele, rozumienie zadań jakie każdy ma do wykonania i więź, która łączy parę terapeutyczną. Cel to wspólne dążenie, uzgodnione między terapeutą a pacjentem. To odpowiedzi na pytania, jakie aspekty życia są przedmiotem troski i pacjent chciałby się nimi zająć.
Terapeuta musi uznać cele pacjenta, a jeśli postrzega sytuację trochę inaczej – wspólnie dopracować jedno rozumienie. Na przykład, jeśli terapeuta uważa, że problemem pacjentki jest depresja oraz wrażliwość na odrzucenie i stratę, pacjentka zaś sądzi, że jej problem dotyczy kłopotów wychowawczych z trudnym dzieckiem, przy braku pomocy ze strony męża, to mamy do czynienia nie tylko z odmiennymi obrazami problemu, lecz także z różnicami w określaniu celów.
Jeżeli terapeuta zajmie się depresją, oczekując w następstwie poprawy w sferze problemów życiowych, pacjentka może się czuć zdezorientowana pytaniami o przeszłość czy o swoje inne związki i prawdopodobnie będzie się w nich dopatrywać krytyki.
Zadanie to praca w terapii. Osoby tworzące parę terapeutyczną mają określone zadania do wykonania, aby proces mógł się odbyć. Do zadań Pacjenta należy przychodzenie na sesje, szczere i otwarte wyrażanie myśli i uczuć, i zastanawianie się nad nimi, słuchanie, i przyjmowanie uwag terapeuty, odpowiedzialność za siebie i dążenie do zmiany.
Zadanie terapeuty polega na wsłuchiwaniu się w problemy pacjenta z zamiarem ich zrozumienia, bez osobistych osądów i uprzedzeń, poświęcaniu mu niepodzielnej uwagi i zaangażowania, interpretacji problemów i skutecznemu przekazywaniu mu swoich wniosków z wykorzystaniem własnej wiedzy fachowej i doświadczenia.
Chociaż wydaje się to być oczywiste, warto podkreślić, że pacjent jest współodpowiedzialny za cały proces.
Więź to nic innego jak stosunek emocjonalny pomiędzy pacjentem a terapeutą, poczucie pacjenta, że jest życzliwie i empatycznie przyjęty. To również poziom zaufania do psychoterapeuty, jego zaangażowanie emocjonalne i specjalne połączenie troski z obiektywizmem i dystansem.
Mocne i stabilne przymierze terapeutyczne jest jednym z najistotniejszych wyznaczników potencjalnej skuteczności terapii.
