Żyjemy w pędzie, zadanie goni kolejne… Bierzemy na siebie ogrom obowiązków i czujemy, że wiele od nas zależy. Rytm dnia, mimo że regularny, przypomina raczej dyscyplinę sportową, podzieloną na etapy, gdzie liczy się tylko wygrana. Budzik, śniadanie na stojąco, sama kawa lub w ogóle brak, napięcie w drodze do pracy i podczas wykonywania pierwszych zadań… a jest dopiero początek naszego dnia, tygodnia, miesiąca…
Brak odpoczynku w długiej perspektywie czasu owocuje przemęczeniem, a w kontekście zawodowym prowadzi do wypalenia. Przemęczenie dotyczy zarówno sfery fizycznej jak i psychicznej. Kiedy myślimy o objawach zmęczenia fizycznego, to przychodzą nam zazwyczaj do głowy różne dolegliwości bólowe, brak siły, częstsze infekcje, trudności z wykonywaniem czynności, które wcześniej robiliśmy z łatwością. Trudniej rozważać przemęczenie psychiczne, które jest związane z nadmiernym, długotrwałym napięciem, które zamiast motywować „rozwala system”. Istnieje szereg czynników, które mają wpływ na aspekt somatyczny, psychologiczny i behawioralny zmęczenia psychicznego. Są to :
- Niedostateczna ilość snu;
- Nieregularne lub niewystarczająco kaloryczne posiłki;
- Choroby swoje i bliskich;
- Problemy rodzinne, w związku, z bliskimi;
- Nadmierna ilość obowiązków;
- Problemy finansowe;
- Problemy w życiu zawodowym;
- Duże wymagania wobec siebie i innych;
- Rywalizacja;
- Nadmierna ilość kontaktów społecznych, przebodźcowanie
- Nieradzenie sobie z codziennymi trudnościami.
Łatwo zauważyć, że wiele z tych czynników to nasza codzienność, tzw. normalne życie. Różnimy się skutecznością w radzeniu sobie z tymi wyzwaniami. A skuteczność ta zależy przede wszystkim od zasobów, które posiadamy. To jak interpretujemy wydarzenia, czego doświadczamy i jak długo pozostajemy pod ich działaniem, wpływa na stopień zmęczenia psychicznego. Objawy tego zmęczenia są po pierwsze somatyczne: chroniczne bóle głowy, migreny, bóle w obrębie brzucha, szczękościsk, biegunki albo zaparcia, wypadanie włosów.
Mogą pojawić się zaburzenia hormonalne np. brak miesiączki czy różne neurodermatozy (wypryski, zajady, egzemy). W efekcie odporność zostaje obniżona lub pojawiają się choroby psychosomatyczne. Zmęczenie psychiczne może prowadzić do :
- Braku apetytu, chudnięcia lub nadmiernego apetytu aż do zaburzeń odżywiania;
- Bezsenności;
- Uczucia ciągłego zmęczenia, zmniejszenia libido;
- Problemów z koncentracją;
- Lęków, fobii, nerwic;
- Podwyższonego ryzyka depresji, samobójstwa, prób i myśli samobójczych;
- Płaczliwości, wybuchów złości, zamartwiania się, itd.
Doświadczanie tak trudnych stanów czy fizycznych, czy psychicznych może powodować skutki behawioralne,
a więc widoczne zmiany w naszym zachowaniu. Bardzo często zamiast zatrzymać to błędne koło i „naładować akumulatory” sięgamy po używki lub zwiększamy spożycie, np. ilości papierosów czy słodyczy.
Pojawia się brak równowagi między życiem zawodowym a rodzinnym, np. coraz dłużej zostajemy w pracy, aby nadgonić zaległości, ale jest to okupione tak dużym stresem, że nasza wydolność zdecydowanie spada i co za tym idzie, efekty są mizerne. W efekcie oprócz konfliktów w domu, bo wciąż nas nie ma, możemy zacząć czuć niezadowolenie
z pracy, albo nawet utratę jej sensu. Motywacja spada, a autokrytyka i zwątpienie we własne działania rosną…
