Wiele osób, w sytuacji trudnej pragnie uzyskać pomoc. Zgłaszają się do odpowiednich służb, lekarzy czy duchownych. Dość liczne grono, z tych potrzebujących wsparcia czy leczenia, zostaje skierowane do psychoterapeuty. I w tym momencie pojawiają się wątpliwości i pytanie, do kogo się zgłosić. W przestrzeni medialnej znaleźć można informacje na temat różnych szkół/nurtów psychoterapii, ale konkretnych danych, w formie przystępnej dla laika nie ma zbyt wielu.
Postaramy się dzisiaj rozwinąć ten temat. Po pierwsze, czym jest psychoterapia? Definicja w „Podstawach psychoterapii” mówi: „ To forma oddziaływań psychospołecznych, która ma na celu korektę zaburzeń przeżywania
i zachowania, ma usunąć objawy lub/i przyczyny choroby, w tym cechy osobowości powodujące zaburzenia przeżywania”.
Inaczej mówiąc to oddziaływanie jednej osoby – terapeuty, na stan psychiczny drugiej – pacjenta, mające na celu usunięcie choroby. To „oddziaływanie” może również dokonywać się przez użycie np. środków psychotropowych – farmakoterapię, poprzez odpowiednie oddziaływanie środowiska społecznego („socjoterapia”).
Psychoterapie możemy podzielić ze względu na formę:
- indywidualna
- grupowa
- rodzinna
Lub ze względu na koncepcje teoretyczne:
a) behawioralna
b) poznawcza
c) psychoanalityczna
d) humanistyczna
e) systemowa
Psychoterapia indywidualna oparta jest na bezpośrednim kontakcie terapeuty z pacjentem i silnym związku tych dwóch osób w warunkach szczególnej intymności. Pacjenci dostają czas i uwagę terapeuty wyłącznie dla siebie. Bywa, że jest to pierwsze takie doświadczenie w życiu pacjenta i już samo to staje się jednym z czynników leczących.
Terapeuci stosują różne techniki w tym procesie, są wśród nich: rozmowa terapeutyczna, sterowane wyobrażenia , desensytyzacja, granie ról, hipnoza i inne. W psychoterapii indywidualnej terapeuta jest jedynym czynnikiem leczącym, musi samotnie brać na siebie ciężar leczenia. Co za tym idzie, musi posiadać odpowiednie kompetencje merytoryczne, ale również pracować nad sobą. Nieodzowna jest szkoleniowa terapia własna, aby „pomagacz” znał siebie, swoje zasoby, ale i deficyty, konstrukt psychiczny, cechy osobowości . Drugim warunkiem jest praca pod superwizją – to nic innego jak omawiania swojego warsztatu, trudności i pomysłów z bardziej doświadczonym kolegą. I nie chodzi tu o łamanie tajemnicy zawodowej, omawiane przypadki są tak przedstawiane, aby ryzyko rozpoznania konkretnej osoby było minimalne, ale o pomoc i wsparcie dla psychoterapeuty a co za tym idzie – lepszą pomoc pacjentowi.
Psychoterapia grupowa to spotkania terapeutyczne, w których bierze udział kilku chorych pod opieką psychoterapeuty lub psychoterapeutów. To grupa zadaniowa, o sprecyzowanych celach określonych przez warunki terapii, ograniczonym czasie i zakresie uczestniczenia. Są grupy zamknięte – wszyscy członkowie danej grupy rozpoczynają i kończą leczenie w tym samym czasie i grupy otwarte – pacjenci wymieniają się w miarę kończenia leczenia przez poszczególnych uczestników.
Na kierunek i przebieg pracy grupy psychoterapeutycznej znaczący wpływ mają zaburzenia funkcjonowania osób ją tworzących. W psychoterapii grupowej uwaga terapeuty koncentruje się głównie na procesach interpersonalnych między członkami grupy. Sam pełni rolę lidera od zadań, a interwencjami w grupie ma uruchamiać procesy leczenia u wszystkich uczestników spotkania, oddziaływując na każdego z nich w sposób indywidualny.
Psychoterapia rodzinna toodmiana psychoterapii grupowej. Rodzina to zbiorowość już wcześniej uformowana, mająca ustaloną strukturę, co ma bezpośredni wpływ na warunki w jakich działa terapeuta. Musi on dokonać diagnozy zaburzeń w istniejącej już od lat grupie, „wejść” w nią i dążyć do ich modyfikacji.
Psychoterapia rodziny zajmuje się konfliktami i kryzysami czy przyczynami zaburzeń występujących
u poszczególnych członków rodziny. W terapii uczestniczyć powinni wszyscy członkowie, dlatego też, często podejmuje się ją w domu rodzinnym. Zachowanie członków rodziny jest wówczas bardziej naturalne i spontaniczne, a terapeuta uzyskuje lepszą orientację w sposobie funkcjonowania rodziny i interakcjach między jej członkami.
