W każdym z nas i w każdej ze sfer: biologicznej, psychicznej, społecznej i duchowej są zawarte pewne zasoby, które mogą uaktywnić się w specyficznych sytuacjach życiowych, wywołując proces w stronę zdrowia lub choroby. Zagadnienie psychicznych potencjałów zdrowia w kontekście zmian, które dokonały się i dokonują we współczesnej medycynie, a mowa tu przede wszystkim o holistycznym podejściu do człowieka, wydaje się mieć duże znaczenie w procesie leczenia jak i profilaktyki zdrowotnej. Odpowiedzią na te zmiany jest powstanie działu jakim jest psychologia zdrowia.
Podstawą pojmowania zdrowia jest definicja zawarta w Konstytucji WHO, która określa zdrowie jako „Stan pełnego dobrostanu fizycznego, umysłowego i społecznego, a nie tylko brak choroby czy niedomagania”.
A zatem zdrowie to nie tylko brak choroby, jak często pojmowano je wcześniej, ale również dobrostan,
czyli także, a może przede wszystkim, pozytywny aspekt funkcjonowania człowieka, w różnych wymiarach.
Czyli – warunkiem zdrowia jest zaspokajanie swoich potrzeb w każdej ze sfer, jest to też osiąganie celów życiowych oraz rozwój w sferze cielesnej i osobowościowej.
Zdrowie to możliwość podejmowania oraz wypełniania osobistych i społecznych zadań życiowych, umiejętność tworzenia więzi i przezwyciężania trudności.
W efekcie, to poczucie fizycznego, psychicznego, społecznego oraz duchowego dobrostanu.
Ostatnio zdrowie często rozpatruje się w kategoriach procesu, a wiąże się to przede wszystkim
z pojawieniem się we współczesnej medycynie modelu, gdzie odchodzi się od dualizmu stanów —zdrowia
i choroby. Stan człowieka jest w tym ujęciu jedną całością, swoistym kontinuum, od stanu pełnego zdrowia do stanu głębokiej choroby kończącej się śmiercią.
W ciągu życia człowiek przesuwa się po tym kontinuum ku końcowi życia (naturalny proces starzenia się),
ale jednocześnie istnieje tu również inna dynamika. Nieustanny ruch odbywa się w obydwu kierunkach, czasem bardziej w kierunku pełnego zdrowia, a czasem w kierunku głębszej choroby.
Takie podejście do człowieka sprawia, że ważne dla medycyny są nie tylko stany chorobowe człowieka,
ale również jego zdrowie i to od samego początku. W konsekwencji prowadzi to do coraz poważniejszego traktowania szeroko rozumianej profilaktyki zdrowotnej i różnych form promocji zdrowia.
Zdrowie to więc zjawisko, którego funkcja polega na utrzymywaniu równowagi, ciągle zakłócanej przez towarzyszące życiu sytuacje. Codzienność obciąża człowieka określonymi wymaganiami, obowiązkami, rolami, które musi wypełniać. Niejednokrotnie musi stawiać czoła konfliktom, rozwiązywać trudne problemy życiowe, a to wpływa na różne reakcje organizmu. Dotyczą one zmian fizjologicznych, biochemicznych, immunologicznych, a także szeroko rozumianych reakcji psychicznych dotyczących sfery emocjonalnej, intelektualnej, motywacyjnej, osobowościowej. Człowiek, próbując utrzymać wspomnianą równowagę, sięga do swoich potencjałów czy zasobów zdrowotnych, które są w jego dyspozycji. Zasobów z szeroko rozumianych sfer: biologicznej, psychologicznej, społecznej i duchowej.
W sferze biologicznej, od kodu genetycznego poczynając, do pełnego wyposażenia biologicznego nabytego w życiu jednostki. W sferze psychicznej, od cech temperamentalnych do całej sfery osobowościowej, w zakresie cech intelektualnych oraz emocjonalnych, zarówno tych ukształtowanych przez środowisko społeczne, jak i tych wypracowanych przez jednostkę.
Potencjały zdrowia są też w sferze społecznej w postaci określonych relacji z bliskim i szerokim kręgiem społecznym. Wreszcie zasoby zdrowotne tkwią również w sferze duchowej człowieka, dotykając pytań
i odpowiedzi na temat sensu ludzkiej egzystencji, zagadnień kultury, światopoglądu, religii, moralności i tym podobnych.
cdn.
